Adrenal Yetmezlik
Adrenal Yetmezlik Nedir?
Adrenal bezi (böbreküstü bezi), böbreğin üstünde yer alır ve üç tür hormon üretir: (1) Kortizol, kan şekeri seviyelerini korumaya yardımcı olan ve yağ, protein ve karbonhidrat metabolizmasını destekleyen bir hormondur ve özellikle stres zamanlarında önemlidir. (2) Aldosteron, böbrek üzerindeki etkisiyle vücudun tuz dengesini kontrol eder. (3) Androjenler, koltuk altı ve özel bölge kıllarının gelişiminden sorumlu hormonlardır.
Bebekler adrenal yetmezlikle (konjenital adrenal yetmezlik) doğabilir veya çocukluk ya da ergenlik döneminde çeşitli nedenlerle adrenal yetmezlik gelişebilir (edinilmiş adrenal yetmezlik).
Adrenal Yetmezliğin Belirtileri Nelerdir?
Adrenal yetmezlik belirtileri arasında yorgunluk, kas zayıflığı, iştah azalması ve kilo kaybı bulunur. Bebekler doğum ağırlığını geri kazanamayabilir ve beslenme sorunları yaşayabilir.
Bazı bireylerde bulantı, kusma ve ishal görülebilir. Daha büyük çocuklarda baş dönmesi, terleme, düşük kan şekeri ve düşük tansiyon gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Çocuklarda tuz isteği ve ciltte koyulaşma görülebilir.
Adrenal Yetmezliğe Ne Sebep Olur?
Doğuştan adrenal yetmezliğin en yaygın nedeni konjenital adrenal hiperplazi denen enzim eksikliğidir Edinilmiş adrenal yetmezliğin en yaygın nedeni ise otoimmün hastalıklardır ve bu durum adrenal bezin hasarına neden olan antikorlarla ilişkilidir. Genetik hastalıklar da adrenal yetmezliğe yol açabilir. Diğer nedenler arasında enfeksiyonlar, adrenal bezde anormal kanama, adrenal tümörler ve adrenal bezin cerrahi olarak çıkarılması bulunur.
Adrenal Yetmezlik Nasıl Teşhis Edilir?
Adrenal yetmezliği teşhis etmenin en yaygın yolu, sabah erken saatlerde aç karnına alınan bir kan örneği ile kortizol ve ACTH seviyelerinin ölçülmesidir. Bazen tanıyı doğrulamak için dinamik testler (ACTH uyarı testi) gerekebilir. Ek olarak kan sodyumu, potasyum, glikoz ve plazma renin aktivitesinin ölçümü yapılabilir. Bazı durumlarda, ultrason, manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları faydalı olabilir.
Adrenal Yetmezlik Nasıl Tedavi Edilir?
Bu hastalık hormon replasman tedavisi ile tedavi edilir. Kortizolü yerine koymak için ağızdan hidrokortizon kullanılır ve bu ilaçlar genellikle günde 2-3 kez alınır. Aldosteron eksikliği olan hastalar, tuz dengesini korumaya yardımcı olan fludrokortizon adlı bir hap kullanır.
Çocuğunuzun vücudu daha fazla hidrokortizon üretemediğinden, önemli bir stres sırasında hidrokortizon dozu artırılmalıdır. Buna stres dozu denir. Stres örnekleri arasında ateş, şiddetli ishal, şiddetli kusma, ciddi travmalar veya ameliyat yer alır. Çocuğunuz kusma veya bilinç kaybı nedeniyle oral ilaçları alamıyorsa, hidrokortizon enjeksiyonları (örneğin Solu-Cortef, Hidrokortizon sodyum suksinat) kullanılabilir. Bu tür durumlar için acil hidrokortizon enjeksiyon kiti veya kas içi enjeksiyonlar hazır bulundurulmalıdır. Ebeveynler, kas içi hidrokortizon enjeksiyonlarının nasıl ve ne zaman uygulanacağını öğrenmelidir.
Adrenal Krizler Nasıl Önlenir?
Adrenal yetmezlik teşhisi konulduktan sonra, ebeveynler ve hastalar günlük ilaçların nasıl ve ne zaman alınacağını ve stres durumlarında daha yüksek kortizol dozlarının nasıl uygulanacağını öğrenmelidir. Tüm hastalar tıbbi uyarı kimlik kartı veya bileklik takmalıdır.